Το ταξίδι της ενέργειας

Το πεπτικό σύστημα

Σενάριο για το πρόγραμμα «Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο σχολείο για την Α/θμια Εκπαίδευση»

Μ. ΣΦΑΚΙΑΝΟΥ 

Εισαγωγή

Το Πρόγραμμα «Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο σχολείο για την Α/θμια Εκπαίδευση», που μέχρι τώρα έχει αναπτυχθεί και εφαρμοσθεί από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχει ως γενικό σκοπό τη δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που διασφαλίζουν σ΄ όλους τους μαθητές ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.

      Στους βασικούς στόχους του Προγράμματος περιλαμβάνονται:

1. Η αξιολόγηση των ήδη υφιστάμενων θεσμών για τη σχολική ένταξη των παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών και η διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου διαπολιτισμικής παρέμβασης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
2. Η διαμόρφωση προγραμμάτων σπουδών, η παραγωγή διδακτικού και εποπτικού υλικού και η ανάπτυξη νέων διδακτικών προσεγγίσεων για τη στήριξη της μάθησης των παλιννοστούντων και αλλοδαπών παιδιών.
3. Η προετοιμασία και αξιοποίηση δίγλωσσων εκπαιδευτικών καθώς και άλλου εξειδικευμένου προσωπικού για τη σχολική υποστήριξη των παλιννοστούντων - αλλοδαπών μαθητών, ώστε να καταστούν ικανοί να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολικού προγράμματος.
4. Η διαμόρφωση προγράμματος συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων, καθώς και ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ σχολείου - οικογένειας και κοινότητας.
5. Η ευαισθητοποίηση γηγενών γονέων, μαθητών, εκπαιδευτικών και στελεχών της εκπαίδευσης για τις δυνατότητες αρμονικής συμφοίτησης σε πολυπολιτισμικά σχολεία.
6. Η ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης και πληροφόρησης, οι οποίοι αφενός θα υποστηρίζουν και θα συνδέουν τις επιμέρους δραστηριότητες του Προγράμματος και αφετέρου θα διασφαλίζουν τον πολλαπλασιασμό και τη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων τους.
7. Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής όλων των δραστηριοτήτων του Προγράμματος.

Ø  Ο γενικός σκοπός του Προγράμματος είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που διασφαλίζουν σε όλους τους μαθητές ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην εκπαίδευση, σε μια κοινωνία της οποίας ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας γίνεται όλο και πιο έντονος.

Ø  Στους ειδικούς στόχους περιλαμβάνονται:

1) Η ανάπτυξη και εφαρμογή συντονισμένων μέτρων «παρέμβασης» που προωθούν την ομαλή ένταξη των παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα:

• Κλιμακούμενη γλωσσική και μαθησιακή υποστήριξη με έναν πρώτο κύκλο για την εντατική διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε αρχάριους μαθητές και ένα δεύτερο κύκλο για την υποστήριξη των μαθητών που ήδη παρακολουθούν τα μαθήματα της ηλικιακής τάξης,
• Ψυχοκοινωνική υποστήριξη μαθητών,
• Ανάπτυξη δικτύων για την προώθηση των σχέσεων ανάμεσα στο σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα,

2) Προτάσεις για τη δημιουργία και ενσωμάτωση στο εκπαιδευτικό σύστημα θεσμών, οι οποίοι διασφαλίζουν μια ποιοτική και αποτελεσματική εκπαίδευση των παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών, όπως

• Καθιέρωση συμμετοχής αλλοδαπών γονέων στα σχολικά όργανα,
• Εισαγωγή της διδακτικής της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στο επίπεδο των προπτυχιακών σπουδών των Α.Ε.Ι.

3) Η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων αναφορικά με τις αρχές που πρέπει να διέπουν μια πολυπολιτισμική κοινωνία, καθώς και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των στελεχών της εκπαίδευσης σε θέματα σχετικά με τις θεωρητικές και πρακτικές διαστάσεις της διαπολιτισμικής προσέγγισης στο εκπαιδευτικό έργο, σε:

• Εισαγωγικές επιμορφώσεις
• Επιμορφώσεις που αφορούν στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών σε συγκεκριμένες γνωστικές περιοχές
• Μαθήματα για την ενίσχυση της γλωσσομάθειας των αλλοδαπών γονέων
• Κοινές δραστηριότητες γηγενών και αλλοδαπών γονέων
• Υποστήριξη των μορφωτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν Αλλοδαποί και Παλιννοστούντες.

4) Η εφαρμογή του διδακτικού, εποπτικού και επιμορφωτικού υλικού που έχει ήδη παραχθεί και η αναθεώρησή του καθώς και η ανάπτυξη νέου, όπου οι καταστάσεις το υπαγορεύσουν, καθώς και η εφαρμογή νέων διδακτικών προσεγγίσεων που διευρύνουν τις δυνατότητες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

5) Η ανάπτυξη της αναγκαίας υποδομής για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των σχολείων, όπως

• Δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων,
• Δίκτυο παρακολούθησης, ελέγχου και αξιολόγησης του παραγόμενου σε κάθε σχολείο εκπαιδευτικού προϊόντος

6) Η διαμόρφωση ενός πλαισίου εκπαιδευτικής πολιτικής για την εισαγωγή της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης που θα αποτελέσει τη βάση για τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις.

Θεματική Ενότητα

 

Βιβλίο μαθητή, «ΓΕΙΑ ΣΑΣ 4», προχωρημένο επίπεδο, Μάθημα 8^ο «Τί πρόγραμμα έχεις;»

Το «ΓΕΙΑ ΣΑΣ 4» καλύπτει τη θεματική ενότητα « Η καθημερινή μου ζωή» με ιδιαίτερη έμφαση στο χρόνο και στην εναλλαγή των εποχών. Τα παιδιά της παρέας συνοδεύουν τους μαθητές σε περιστάσεις της καθημερινής τους ζωής. Αναλυτικότερα περιγράφουν τις δραστηριότητες των μελών της οικογένειάς τους, αφηγούνται στιγμές της καθημερινότητάς τους, έρχονται σε επαφή με τον παροιμιώδη λόγο καθώς και με μύθους και θρύλους. Απευθύνεται στους μαθητές της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας που βρίσκονται στο προχωρημένο επίπεδο γλωσσομάθειας.

Διδασκαλία μαθήματος και ερωτήσεις

Ανάγνωση του κειμένου από τον δάσκαλο και παράλληλα υπόδειξη εικόνας που απεικονίζει το πρόγραμμα. Με αφορμή το κείμενο τίθενται ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενο του μαθήματος για να διαπιστώσει το βαθμό κατανόησης του κειμένου. Οι ερωτήσεις τίθενται προκειμένου να ξεπεράσουμε την κατά γράμμα επιφανειακή κατανόηση και να φτάσουμε σε ένα βαθύτερο επίπεδο γνωστικής και γλωσσικής επεξεργασίας.

Οι ερωτήσεις αυτές στοχεύουν στο να διαπιστωθεί και να εξασφαλιστεί η κυριολεκτική κατανόηση του κειμένου που είναι το πρώτο στάδιο για την εστίαση στο νόημα. (Cummins 2002

Στόχοι ως προς το περιεχόμενο

 

 

                                                                                                                                                            «ΓΕΙΑ ΣΑΣ 4»,Βιβλίο δασκάλου

   

Γλωσσικοί Στόχοι

  Για την ανάπτυξη της ακαδημαϊκής γλωσσικής ικανότητας ή την εκμάθηση ιδιαίτερων γλωσσικών δεξιοτήτων όπως η γραμματική, η φωνολογική ή η γνώση ανάγνωσης και γραφής, απαιτείται αποτελεσματική διδασκαλία και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος πλούσιο σε γλωσσικά και μορφωτικά ερεθίσματα στην γλώσσα στόχου, δηλ. Ελληνικά στο σπίτι και στο σχολείο. (Cummins 2002).

Ασκήσεις που εστιάζουν στην γλώσσα

 

Στις διαφάνειες αυτές εστιάζουμε στην γλώσσα με δραστηριότητες όπως συμπλήρωση κενών, αντιστοίχιση και επιλογή σωστού. Σύμφωνα με τον Cummins (2002) ένα από τα σημεία εστίασης στην κριτική διερεύνηση της γλώσσας είναι η κατανόηση στην δομή των γλωσσικών συστημάτων. Μια συστηματική εστίαση στην ανάπτυξη της κριτικής γλωσσικής συνειδητοποίησης απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να οργανώνουν τη διδασκαλία τους με τρόπο που να επιτρέπει στους μαθητές να τρυγούν τον πλούτο της γλώσσας, έτσι ώστε αυτή να γίνεται πρόσφορη για τη δική τους χρήση.  

Ασκήσεις που εστιάζουν στο νόημα

 

Με ασκήσεις Σωστού-Λάθους πάνω στο κείμενο ο δάσκαλος εστιάζει στην καλύτερη κατανόησή του. Στη συνέχεια, δείχνοντας εικόνες που απεικονίζουν άθλους του Ηρακλή ο εκπαιδευτικός με ερωτήσεις που εστιάζουν στο νόημα των εικόνων τους υποβοηθά και τους κατευθύνει, προκειμένου να κατακτήσουν τις εικόνες εις βάθος. Τέλος, με την παρακολούθηση ενός βίντεο ο εκπαιδευτικός στοχεύει στο να μεταδώσει εισερχόμενες πληροφορίες, στη συγκεκριμένη περίπτωση ένα ντοκιμαντέρ, προκειμένου στο επόμενο στάδιο να προχωρήσουμε με ανάλογες δραστηριότητες σε περαιτέρω ανάπτυξη του κριτικού αλφαβητισμού.

Οι παραπάνω δραστηριότητες αφορούν την εστίαση στο νόημα. Σύμφωνα με τον Cummins (2002) η εστίαση στο νόημα περιλαμβάνει: α) κάνω την εισαγόμενη πληροφορία κατανοητή και β) αναπτύσσω τον κριτικό αλφαβητισμό. Η ερμηνεία της κατανοητής εισερχόμενης πληροφορίας πρέπει να υπερβεί την κυριολεκτική κατανόηση. Οι μαθητές πρέπει να μπουν στη διαδικασία να συνδέουν τα νοήματα με κείμενα με δικές τους εμπειρίες και με την προγενέστερη γνώση τους (δηλαδή ενεργοποιούν τα νοητικά σχήματά τους), να αναλύουν με κριτικό τρόπο τις πληροφορίες στο κείμενο, και να χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα των συζητήσεών τους και αναλύσεών τους σε κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα, η οποία παρέχει στο μαθητή εσωτερικό κίνητρο.

Ασκήσεις που εστιάζουν στη χρήση

Αρχικά, δίνονται στους μαθητές εικόνες, οι οποίες διαθέτουν σχόλια και καλούνται να δημιουργήσουν έναν δικό τους μύθο με τα πρόσωπα αυτά και παράλληλα να τον ζωγραφίσουν σε ένα φύλλο εργασίας. Τέλος, με ερωτήσεις που ξεφεύγουν από το κείμενο, δίνουμε μια διαφορετική υπόσταση στον Ηρακλή. Οι δραστηριότητες αυτές εντάσσονται στην εστίαση στη χρήση της γλώσσας, καθώς σύμφωνα με τον Cummins (2002) οι μαθητές έχουν με αυτόν τον τρόπο την ευκαιρία να εκφραστούν οι ίδιοι. Η χρήση της γλώσσας στόχου μπορεί να συμβάλλει στη γλωσσική απόκτηση, αλλά και αυτό που τονίζεται είναι η σημασία της χρήσης της γλώσσας για την ανάπτυξη του αλφαβητισμού και την επιβεβαίωση των ταυτοτήτων των μαθητών. Επιπλέον συμπληρώνει την εστίαση στο νόημα που έγινε σε προηγούμενες δραστηριότητες ολοκληρώνοντας την διαδικασία του κριτικού αλφαβητισμού. Επίσης, σύμφωνα με τον Cummins (2002), η ζωγραφική είναι μια δημιουργική και  ευχάριστη για τα παιδιά δραστηριότητα και σε συνδυασμό με την προσθήκη υπότιτλου εντάσσεται στην εστίαση στην γλώσσα και στη χρήση της γλώσσας γιατί από τη μία εστιάζει στη δομή του γλωσσικού συστήματος και από την άλλη στην ελεύθερη έκφραση μέσω της γλώσσας.

  Βιβλιογραφία

     Βιβλίο δασκάλου «Γεια σας 4», με θεματική ενότητα «Η καθημερινή μου ζωή»

     Cummins, J. (2002), Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση, Εκδόσεις GUTENBERG